شاید تنها نکته مشترک اکثر مربیان ایتالیایی وسواس تاکتیکی آنها و تغییرات پرشماری است که با توجه به بضاعت تیم‌‌شان یا برای مقابله با حریف اعمال می‌کنند. تغییر مدل بازی استقلال هم از همین جنس است بازی با سه مدافع برای حریفان هم دردسرساز است، چرا که معمولاً به بازی روبه‌روی تیم‌هایی با 4 مدافع عادت دارند. شاید این غافلگیری را بتوان به بازی مقابل تنیسورهای چپ دست تشبیه کرد که عادات ذهنی حریف را به هم می‌ریزد.

آرمن ساروخانیان

فوتبال ایران در این سال‌ها حاشیه کم نداشته، ولی وقتی پای مباحث فنی باشد، تمام اتفاقات را شاید بتوان در چند خط خلاصه کرد. دایره بسته مربیان، ورود علم جدید را به شدت محدود کرده و الگوهای ثابت بازی دائماً تکرار می‌شوند. در این وضعیت هر ایده جدیدی می‌تواند تحولی در تفکرات مربیان به وجود آورد.
فوتبال ایران شبیه کویری است که چکه‌های آب را به سرعت جذب می‌کند تا سیراب شود.
تحولی که این‌بار جرقه اتفاقات جدید شده، مدل بازی استقلال با هدایت استراماچونی است. مربی ایتالیایی وقتی در شروع فصل نتیجه نگرفت، آرایش استقلال را به 2-5-3 تغییر داد و ناگهان از مجموعه‌ای که در حسرت برد بود به تیمی تبدیل شد که حریفانش را با نتایج پرگل شکست می‌دهد و متوقف کردنش از سخت‌ترین کارهاست.
برخلاف کلیشه‌هایی که این روزها شنیده می‌شود، قرار دادن استراماچونی و مربیان ایتالیایی در یک ظرف و یکسان دیدن فلسفه بازی آنها اشتباه بزرگی است. هرکدام از مربیان بزرگ این سال‌های فوتبال ایتالیا دیدگاه مجزایی دارند و نمی‌توان آنها را تنها به خاطر ملیت‌شان به هم تشبیه کرد. شاید تنها نکته مشترک اکثر مربیان ایتالیایی وسواس تاکتیکی آنها و تغییرات پرشماری است که با توجه به بضاعت تیم‌‌شان یا برای مقابله با حریف اعمال می‌کنند.
تغییر مدل بازی استقلال هم از همین جنس است و استراماچونی وقتی با تیمش به بن‌بست رسید و به رده پانزدهم سقوط کرد، به سرعت واکنش نشان داد و سراغ چیدمان تازه‌ای رفت.
استقلال برای اولین‌بار در شهرآورد از این سیستم استفاده کرد و با وجود نمایش خوبی که داشت نتیجه نگرفت، ولی استراماچونی به این روش ادامه داد و توانست به 8 برد متوالی برسد. استقلال شنبه تا نهمین برد متوالی و صعود به صدر جدول یک دقیقه فاصله داشت، هرچند تساوی مقابل سپاهان هم نتیجه بدی برای استقلال نیست و انتظار می‌رود سیر صعودی این تیم ادامه داشته باشد.
پیشرفت خیره‌کننده استقلال در هفته‌های اخیر تیم‌های دیگر لیگ برتر را هم وسوسه کرده که با سه مدافع بازی کنند؛ رویکرد مثبتی که نشان از پویایی لیگ برتر دارد، ولی از طرف دیگر این سؤال را به وجود می‌آورد که چرا این مربیان به این زودی در ایده‌های‌شان دچار تردید شدند و تغییر رویه دادند.
در هفته‌های اخیر شاهین بوشهر (3 بازی)، نفت آبادان (3 بازی)، ذوب‌آهن (2 بازی)، تراکتور (یک بازی) و گل‌گهر (یک بازی) دفاع سه نفره را امتحان کردند. البته مربیان این تیم‌ها دلایل متفاوتی برای این تغییر رویکرد داشته‌اند.
اسکوچیچ در بازی با تیم‌های مدعی سراغ این آرایش می‌رود. نفت آبادان بعد از شکست یک گله مقابل پرسپولیس و باخت سنگین با 5 گل مقابل استقلال، در بازی با شهر خودرو هم تیمش را با سه دفاع به زمین فرستاد. این‌بار پافشاری دراگان جواب داد و تیم مدعی مشهدی را با یک گل شکست داد. علیرضا منصوریان هم که با ذوب‌آهن به بحران رسیده بود، در دو مسابقه‌ اخیر مقابل فولاد و نفت مسجدسلیمان با دفاع سه نفره بازی کرد و بدون گل خورده توانست 4 امتیاز بگیرد.
تراکتور تنها در بازی مقابل استقلال و برای غافلگیر کردن حریف تصمیم به بازی با سه مدافع گرفت که تجربه ناموفقی برای دنیزلی بود و تیمش در خانه 2-4 شکست خورد.
مجید جلالی هم که به دنبال نجات گل‌گهر از پایین جدول است، مقابل شهر خودرو تصمیم گرفت 1-4-5 بازی کند، ولی تیمش با یک گل شکست خورد و مقابل فولاد دوباره به خط دفاع 4 نفره برگشت.
شاهین بوشهر، دیگر تیم پایین جدولی هم در سه بازی اخیر با سه مدافع بازی کرده، ولی در هر سه بازی ناکام بوده.
البته آرایش این تیم‌ها در سایر خطوط کاملاً شبیه استقلال نیست و تفاوت‌هایی دارد که هر مربی با توجه به داشته‌ها و ایده‌اش اعمال می‌کند. مثلاً اسکوچیچ این هفته مقابل شهر خودرو با سه هافبک دفاعی هم‌عرض بازی کرد و در بازی‌هایی آرایش این تیم 1-6-3 بوده است.
 
چرا سه دفاع؟
مدتی این بحث مطرح بود که بازی با سه مدافع در فوتبال جهان منسوخ شده و این سیستم در برابر حریفی که با 4 مدافع بازی می‌کند با ضعف‌های آشکاری روبه‌رو می‌شود، ولی سیستم‌ها در فوتبال دائماً در حال تحولند و مربیان خلاق روش‌های تازه‌ای برای ارتقای آنها پیدا می‌کنند.
در سال‌های اخیر چند مربی ایتالیایی در تیم‌های میانه جدولی سری A سراغ این روش رفته بودند، ولی این روش زمانی دوباره مطرح شد که فان‌خال در جام جهانی 2014 از آن استفاده کرد و با هلند به رتبه سوم رسید. شکست هلند در بازی‌های تدارکاتی این مربی باتجربه را متقاعد کرد که 2-3-5 بازی کند و توانست حریفانش را غافلگیر کند.
کونته هم در یوونتوس سراغ سیستم 2-5-3 رفت تا این تیم را چند سال پس از بازگشت به سری A دوباره به قهرمانی برساند.
موفقیت بزرگتر او زمانی بود که با‌ ارتقای همین روش (1-2-4-3) در چلسی به قهرمانی لیگ برتر رسید. 13 برد متوالی او در لیگ جزیره تعدادی از حریفان را متقاعد کرد سراغ این سبک بروند یا برای متوقف کردن چلسی مقابل تیم کونته با همین روش بازی کنند.
درباره استفاده از سه مدافع دلایل مختلفی وجود دارد. برخی از مربیان که زوج دفاعی مطمئنی ندارند، برای استحکام دفاعی بیشتر سراغ این روش می‌روند. دلیل دیگر می‌تواند امکان استفاده همزمان از دو مهاجم باشد. درباره استقلال استراماچونی هر دو مورد صادق است و او توانست با این روش کیفیت خط دفاع و خط حمله‌اش را ارتقا دهد. دلیل دیگر این مربی می‌تواند امکان حضور پررنگ وریا و میلیچ در حملات باشد.
بازی با سه مدافع برای حریفان هم دردسرساز است، چرا که معمولاً به بازی روبه‌روی تیم‌هایی با 4 مدافع عادت دارند. شاید این غافلگیری را بتوان به بازی مقابل تنیسورهای چپ دست تشبیه کرد که عادات ذهنی حریف را به هم می‌ریزد. مثلاً لیورپول که آماده‌ترین تیم این روزهای اروپاست و گگن‌پرس کلوپ غیرقابل مهار به نظر می‌رسد مقابل شفیلدیونایتد، منچستریونایتد و خنک که با سه مدافع بازی کردند به دردسر افتاد. استقلال با این روش فعلاً توانسته معادلات تاکتیکی لیگ را به هم بریزد و خودش را در جدول بالا بکشد.  مدتی طول می‌کشد تا حریفان به این روش عادت کنند و احتمالاً راه‌های مقابله با آن را پیدا کنند، همانطور که ترمز تیم کونته در فصل پس از قهرمانی تیمش کشیده شد. هر قدر شوک تیم‌های لیگ برتری طولانی‌تر شود به نفع استراماچونی است تا تیمش بتواند در جدول بالاتر برود و به قهرمانی نزدیک شود.