دو چهره شجاع خلیل‌زاده؛ نمای نزدیک یا نمای دور؟

مجید کردکریمی-متریکا ۱۳۹۸/۱۲/۰۳

حضور شجاع خلیل‌زاده در خط دفاع پرسپولیس استحکام این خط را بیشتر از گذشته کرده است.

قهرمانی امسال لیگ برتر می‌توانست سومین قهرمانی پیاپی پرسپولیس در دوران جدیدش باشد، اگر و تنها اگر در فصل اول حضور برانکو دفاع بهتری می‌داشت. تیمی که در آن فصل سرنوشتش به سهل‌انگاری‌های دفاعی و اشتباهات مهلک یاران دفاعی‌اش گره خورد، و سرآخر برای هواداران حسرتی باقی‌گذاشت از تیمی که با 50 گل زده، با قانون تفاضل گل قهرمانی را به تیمی باخت که تنها 33 گل زده بود. برانکو در فصل دوم حضورش سیدجلال حسینی را به خدمت گرفت و از محمد انصاری یک مدافع مرکزی مستحکم ساخت. با وجود این که پرسپولیس در این فصل با پیشرفتی محسوس تنها 14 گل دریافت کرد؛ کافی نبودنِ اتکا به تنها دو مدافع مرکزی تخصصی و همچنین خلاء ناشی از تغییر پست انصاری که در سمت چپ دفاعی بوجود آمده بود، حضور یک مدافع مکمل برای سیدجلال را ضروری نشان می‌داد. برانکو هنوز قلعه‌اش را دست‌نیافتنی‌تر می‌خواست، پس اولین خرید فصل جدید صورت گرفت: شجاع خلیل‌زاده.

شجاع فصل را با یک بازی فوق‌العاده روبروی فولاد خوزستان آغاز کرد که با گلزنی در اولین حضور و انتخاب به عنوان بازیکن برتر زمین همراه بود. اتفاقی که او را به ترکیب اصلی پرسپولیس سنجاق کرد، به طوری که پس از بیرانوند دروازبان شماره یکِ درون دروازه، و حسین ماهینی که عملا به بازیکنی چندپسته تبدیل شده که در همه‌ی بازی‌ها وظیفه پر کردن جاهای خالی را برعهده می‌گیرد، شجاع خلیل‌زاده با 1890 دقیقه حضور در زمین بیشترین دقایق بازی را در میان هم‌تیمی‌هایش داشته است.

این حضور پرتکرار در زمین که تا اینجای فصل 22 بازی در 25 هفته را شامل می‌شود، 16 کلیت‌شیت برای تیم برانکو به همراه داشته است و شجاع خلیل‌زاده را به عنوان مرکز ثقل خط دفاعی پرسپولیس معرفی می‌کند. مرکز ثقلی که ارزش آن زمانی برجسته‌تر می‌شود که بدانیم با وجود و در حضور سیدجلال حسینی سنگینی موفقیت در اکت‌های دفاعی را به سمت خود کشانده است. بر اساس داده‌های متریکا، شجاع با 4.5 نبرد هوایی موفق در هر 90 دقیقه، نزدیک به دوبرابر سیدجلال روی هوا در جدال تن به تن هوایی موفق به سرزنی شده است. شاید این آمار برای توضیح موفقیت شجاع خلیل‌زاده‌ی ذاتا سرزن بسنده نباشد؛ بازیکنی که از همان اولین بازی‌هایش در لیگ با غرور خاص خودش در کری‌خوانی با بازیکنان دیگر مدعی می‌شد «کسی هرگز نمی‌تواند روی سرش سر بزند». آمارهای دیگر هم اما دژ محکم شجاع را تایید می‌کند. رتبه اول تیم با 9.2 عملکرد دفاعی در هر مسابقه را به‌دست آورده و تقریبا نزدیک به 9 (8.9) نبرد پیروز را در هر 90 دقیقه رقم زده است. شجاع در مقابل بازیکنانی که قصد عبور توپ از او را داشته اند نیز با 1.5 تکل موفق بیشتر از همه هم‌بازیانش در برابر حریفان ایستادگی کرده است. به نظر مردی در قلب دفاع پرسپولیس ایستاده که اجازه عبور نه روی هوا و نه روی زمین را به کسی نمی‌دهد.

یک «اما»ی بزرگ ولی در رفتار دفاعی شجاع دیده می‌شود. این بازیکن محبوب مربیان، در نزد هواداران با دو روی فرشته/شیطان شناخته می‌شود. گاهی در نقش فرشته نجات تیم با یک قطع توپ به‌موقع به عنوان آخرین مدافع و سرباز قلعه، حریف را در رسیدن به دروازه ناکام می‌گذارد. گاهی نجات تیم را در اضافه شدن در ضربات ایستگاهی و استفاده از استعداد سرزنی‌اش در میان انبوه مدافعان حریف می‌بیند؛ با آمار 3 گل زده که برای یک مدافع خوب و قابل‌قبول است. «اما» گاهی هم نقاب فرشته را کنار زده و با رفتاری دیگر شرایط را برای تیم خودی سخت‌ می‌کند.

اشاره شد که شجاع فصل را با گل‌زنی و بازی برترش در مقابل فولاد آغاز کرد. بلافاصله بعد از این بازی بود که او در هفته دوم در تبریز آن روی دیگرش را به هواداران معرفی کرد. در شرایطی که بازی در ورزشگاه یادگار با برتری یک‌گله‌ی پرسپولیس همراه بود، شجاع با یک پاس اشتباه توپ را جلوی محوطه جریمه تقدیم تراکتوری‌ها کرد تا فرزاد حاتمی دروازه بیرانوند را باز کند. نقطه‌ی اوج دوگانه فرشته/شیطان اما بازی مهم و نقطه عطف پرسپولیس در لیگ، یعنی بازی با پارس جنوبی جم در بوشهر بود. شجاع در نیمه دوم با یک گاف بزرگ توپ را در یک‌سوم دفاعی خودی از دست داد، توپی که در نهایت در محوطه جریمه به آن پنالتی معروف برای جم منتج شد که فروزان از دستش داد. عملکرد دفاعی شجاع در این بازی آنقدر خوب بود که با وجود آن گاف بزرگ نمره خیلی خوب 8.23 را از متریکا دریافت کرد.

آخرین گاف بزرگ شجاع در دربی دیده شد، جایی که توپ برگشتی او، از طرف مدافعانِ دیگر به دفع توپ منجر نشد، و وریا غفوری گل پیروزی‌بخش استقلال در این بازی را زد. در توجیه رفتار دفاعی شجاع که گاه به چنین دوگانه‌های خیر و شری در بازی‌اش می‌رسد می توان به بیش‌فعال یا اوراکتیو بودن شکل بازی‌اش در زمین اشاره کرد. طبق داده‌های متریکا هر کدام از بازیکنان یونیت دفاعی پرسپولیس (شامل 4 مدافع و دو هافبک دفاعی) در هر 90 دقیقه حدود 60 لمس توپ را به ثبت می‌رسانند. شجاع ‌خلیل‌زاده با آمار 76.6 لمس در هر مسابقه آماری به مراتب بیشتر از بازیکنان کناری‌اش دارد. این درصد از مشارکت در بازی که اغلب برآیند مثبت دفاعی تیم را در پی دارد در صحنه‌هایی نیز اگر با پوشش بازیکنان دیگرِ تیم همراه نشود می‌تواند به اشتباه و در مواقعی به اشتباه منجر به موقعیت برای تیم حریف تبدیل گردد. دلیل دیگر می‌تواند علاقه شجاع به نگه‌داشتن توپ و بازیسازی با پاس کوتاه باشد، پرس شدید می‌تواند تمرکز او را به هم بزند و در بازی بزرگی مثل بازی رفت با الهلال در فصل قبل لیگ قهرمانان این طور به نظر برسد که از رساندن ساده‌ترین پاس‌ها ناتوان است.

در نمای دور این اشتباهات چون در بازی‌های مهم به ثبت رسیده است برجسته می‌شود. در نمای نزدیک اما نمی‌تواند از درخشش کارنامه‌ی او بکاهد. بازیکنی که با 65.6 درصد موفقیت در نبردها و با نمره 7.18، تنها مدافع حاضر در بین ده بازیکن برتر جدول بازیکنان متریکاست، و احتمالا بهترین مدافع لیگ تا پایان هفته بیست و پنجم. مهره‌ی غیرقابل تغییر پرسپولیس که ارزشش در فصل آینده با توجه به بسته بودن پنجره تابستانی برای این تیم، وضعیت نامشخص محمد انصاری برا ماندن یا رفتن، و یک سال مسن‌تر شدن سیدجلال حسینی بعد از عبور از ماه پرفشار جام‌جهانی، بیشتر به چشم خواهد آمد. برانکو به همراه باشگاه این ارزشمندی را درک کرده است و این را می‌شود از رفتار در قبال قرارداد با او دریافت: اولین خرید فصل 96، اولین تمدیدکننده‌ی فصل 97.